Beschrijving
Inhoud
Op Curaçao, Aruba en Bonaire waren er in de 19e eeuw particuliere scholen en landsscholen. Kinderen van welgestelden en middenstanders bezochten vooral de particuliere scholen en kinderen van behoeftige ouders de armen scholen. Slavenkinderen bleven tot 1857 van iedere vorm van onderwijs verstoken. Toen de overheid het nut van beschaving en daardoor economische zelfstandigheid voor de armen inzag en er een toenemende vraag naar onderwijs bleek, kon zij daaraan niet voldoen. De katholieke kerk stichtte overal scholen, ook in de buitengebieden. De overheid eiste neutraal niet-leerstellig onderwijs, terwijl de kerk zich vooral bekommerde om het zielenheil van de ‘arme zwartjes’. Tientallen jaren werd het onderwijs verzorgd door veelal onbevoegde zusters en fraters terwijl de katholieke geestelijkheid steeds krachtiger ijverde voor financiële gelijkstelling met het openbaar onderwijs.
Beschaving, bekering en bevoogding is een diepgaand onderzoek naar fundamentele vragen over het onderwijs op de Benedenwindse Eilanden in de periode 1816-1916. Waarom was de overheid tot 1857 tegen elke vorm van schoolonderwijs aan slavenkinderen? Hoe brachten kerk en overheid de West-Europese beschaving over op de verschillende bevolkingsgroepen? Welke argumenten gebruikte de overheid om het Nederlands als verplichte instructietaal voor te schrijven, terwijl het Spaans in het economische verkeer wel zo handig was? Welke betekenis had dit Nederlandse onderwijs voor de ontwikkeling van jongens en meisjes uit de verschillende sociale klassen?
Antwoorden op deze vragen vond Donk in archieven in Nederland, Curaçao en Aruba en in oude Curaçaose kranten. Zo was het mogelijk een ánder en nauwkeuriger beeld te vormen van de ontwikkeling van het onderwijs dan tot nu toe bekend was. Donk vertelt verhalen van landskinderen die opklommen tot onderwijzer of onderwijzeres en zelfs van slaven die na hun bevrijding voor de klas stonden.
Auteur
Ronald Donk publiceerde de afgelopen vijftien jaar over verschillende thema’s uit de Curaçaose geschiedenis zoals de slavenhandel, slavernij en de geschiedenis van het onderwijs. Zijn beschrijvingen, analyses en conclusies zijn vooral op primaire bronnen gebaseerd.
Titel
Voor de titel ‘beschaving, bekering en bevoogding’ is gekozen omdat deze begrippen aangeven wat de koloniale overheid en de katholieke kerk met het onderwijs in de kolonie Curaçao wensten te bereiken. Het begrip beschaving hield in die tijd in dat Nederland als koloniale mogendheid de gekoloniseerde volken wilde verheffen. In de visie van de kolonisator kon dat alleen maar door het bestrijden van de onwetendheid en onbeschaafdheid onder de koloniale bevolking. Met de oprichting van scholen konden kennis, vaardigheden en Europese waarden en normen worden overgedragen. In de onderwijspraktijk van toen betekende het begrip beschaving Europeanisering of ‘Hollandisering’.
Pers
Veel dank aan geschiedkundige Ronald Donk voor dit goed leesbaar geschreven boek. Hopelijk moeten we niet weer een eeuw wachten om een dergelijk boek te mogen verwelkomen over het onderwijs van 1916 tot 2010.”
Jeroen Heuvel, Caraibisch uitzicht, 6 oktober 2019