Beschrijving
Inhoud
Toean Stammeshaus vertelt het indrukwekkende levensverhaal van Friedrich Wilhelm (Willem) Stammeshaus (1881-1957). Na het overlijden van zijn vader, een militaire arts die diende in het Duitse leger en vervolgens bij het knil, vertrekt de jonge Stammeshaus naar Nederlands-Indië. Hopend op een succesvolle carrière in de Oost gaat hij ook op zoek naar zijn biologische moeder. Maar in zijn geboorteland Atjeh aanschouwt hij de eerste jaren vooral de gruwelen van de Atjehoorlog, waar hij als onderofficier bij betrokken is.
Tijdens de militaire expedities door de binnenlanden van Noord-Sumatra begint Stammeshaus met het verzamelen van etnografische objecten. Deze verzameling vormt de start van een van de grootste etnografische collecties van Noord-Sumatra. Op de Koloniale Tentoonstelling in Semarang in 1914 krijgen de objecten grote aandacht en in de jaren daarna vormen deze het hart van de collectie van het Atjeh Museum in Koeta Radja dat Stammeshaus helpt opbouwen.
Vanwege zijn verzameling én vanwege zijn grote kennis van de taal en cultuur van de inwoners van het streng islamitische Atjeh verwerft toean Stammeshaus aanzien, zowel bij het koloniale bestuur als bij de bevolking. Hij weet zich op te werken tot bestuursambtenaar en tot conservator van het Atjeh Museum te Koeta Radja, het huidige Banda Aceh.
Net als veel andere collecties uit gekoloniseerde landen, vindt de collectie haar weg naar een Europees museum, in dit geval het Koloniaal Instituut in Amsterdam, het huidige Tropenmuseum. Willem Stammeshaus, volgens velen de Atjehkenner, wordt na zijn pensionering conservator bij het Koloniaal Instituut. Tot zijn dood blijft hij schrijven aan zijn dagboeken en memoires, waarin hij met
weemoed terugkijkt op zijn leven in Atjeh. Zijn geschriften blijken van grote waarde te zijn voor hedendaagse onderzoekers en voor de inwoners van Aceh die er een deel van hun geschiedenis in beschreven zien.
auteur
John Klein Nagelvoort (1971) is werkzaam bij Museum Bronbeek in Arnhem en is gespecialiseerd in de Atjehoorlog. Hij heeft als onderzoeker vele artikelen gepubliceerd over de koloniale oorlogen op Noord-Sumatra.